ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจ ธนาคารไทยพาณิชย์ (SCB EIC) รายงานว่า เงินลงทุนโดยตรงจากจีนในภาคก่อสร้างไทยขยายตัวต่อเนื่องในปี 2563-2567 ที่ 21% โดยผู้รับเหมาก่อสร้างจีนเข้ามาดำเนินงานก่อสร้างในไทยเพิ่มขึ้น ตั้งแต่เกิดการแพร่ระบาดของโควิด-19 นำมาสู่วิกฤตในภาคอสังหาริมทรัพย์ที่รุนแรงในจีน ส่งผลกระทบต่อภาคก่อสร้างในจีนตามมา ทำให้ผู้รับเหมาก่อสร้างจีนมองหาโอกาสในต่างประเทศ ซึ่งรวมถึงไทยมากขึ้น ประกอบกับในไทยยังมีการขยายตัวของความเป็นเมือง ที่ทำให้ยังมีแผนพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่ รวมถึงการก่อสร้างสิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ
ในปี 2568 ผู้รับเหมาก่อสร้างจีนนิยมเข้ามาดำเนินงานก่อสร้างรูปแบบการร่วมลงทุนกับผู้ประกอบการไทย ทั้งกลุ่มงานก่อสร้างอาคารเพื่อการพาณิชย์ กลุ่มงานก่อสร้างวิศวกรรมโยธา เช่น ระบบสาธารณูปโภค, การก่อสร้างและการซ่อมเหมืองแร่, กลุ่มงานก่อสร้างถนน สะพาน และอุโมงค์ และกลุ่มงานก่อสร้างทางรถไฟและรถใต้ดิน สำหรับผู้รับเหมาไทยมีความเปราะบางอยู่แล้ว และถูกซ้ำเติมจากการเข้ามาของผู้รับเหมาจีน จึงได้รับผลกระทบหลายด้าน
ผู้รับเหมาจีนเข้ามารับงานก่อสร้างกลุ่มไหนบ้างนั้น ผู้รับเหมาก่อสร้างจีนเข้ามาร่วมลงทุนกับผู้รับเหมาก่อสร้างไทยเป็นอันดับต้น ๆ และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเกือบทุกประเภทโครงการก่อสร้างในปี 2568
ผู้รับเหมาก่อสร้างจีนนิยมเข้ามาดำเนินงานก่อสร้างในไทยในรูปแบบการร่วมลงทุนกับผู้ประกอบการไทย และมีแนวโน้มเข้ามาดำเนินงานก่อสร้างในกลุ่มอาคารเพื่อการพาณิชย์ต่าง ๆ เช่น โรงงาน อาคารสำนักงาน, โรงแรม, ศูนย์การค้า, ภัตตาคาร, ท่าอากาศยาน และคลังสินค้าในไทย โดย ณ เดือนกันยายน 2568 มูลค่าการร่วมลงทุนในกลุ่มงานก่อสร้างอาคารที่ไม่ใช่ที่พักอาศัยของผู้รับเหมาก่อสร้างจีนคิดเป็นสัดส่วน 34% ของมูลค่าการร่วมลงทุนในกลุ่มงานก่อสร้างอาคารที่ไม่ใช่ที่พักอาศัยของผู้รับเหมาก่อสร้างต่างชาติโดยรวม และขยายตัวถึง 21% เมื่อเทียบกับปี 2567
การเข้ามาของผู้รับเหมาจีนกระทบผู้รับเหมาไทย เนื่องจากผู้รับเหมาก่อสร้างไทยมีความเปราะบางในการประกอบธุรกิจอยู่แล้ว และถูกซ้ำเติมด้วยการแข่งขันที่สูงขึ้นจากการเข้ามาดำเนินงานก่อสร้างของผู้รับเหมาก่อสร้างจีน ที่มีการแข่งขันด้านราคา ยังกระทบกับธุรกิจที่เกี่ยวเนื่องใน Supply chain ภาคก่อสร้างไทย Productivity ของแรงงานในภาคก่อสร้างยังอยู่ในระดับต่ำเมื่อเทียบกับอุตสาหกรรมอื่น ๆ รวมถึงผู้รับเหมาก่อสร้างไทยยังมีความท้าทายด้านต้นทุนก่อสร้าง ทั้งค่าวัสดุก่อสร้าง และค่าแรงงาน ตลอดจนความท้าทายด้านรายได้ การเบิกจ่ายค่า K ที่เป็นไปอย่างล่าช้า ตลอดจนสูตรการคำนวณค่า K ที่ไม่สะท้อนต้นทุนการก่อสร้างที่แท้จริง
ผู้รับเหมาก่อสร้างที่รับงานภาคเอกชนเป็นหลัก ยังเผชิญข้อจำกัดในการรับงานก่อสร้างใหม่ ๆ โดยเฉพาะโครงการที่อยู่อาศัย ที่หดตัวในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา ยังมีแนวโน้มหดตัวต่อเนื่องถึงปี 2569 ส่งผลให้ผู้รับเหมาก่อสร้างไทยเผชิญปัญหาขาดสภาพคล่องของกิจการตามมาอย่างรุนแรง ในระดับที่มีการปิดกิจการจำนวนมากในปี 2566 และ 2567
การเข้ามาดำเนินงานก่อสร้างของผู้รับเหมาก่อสร้างต่างชาติ โดยเฉพาะผู้รับเหมาก่อสร้างจีน ซ้ำเติมให้ผู้รับเหมาก่อสร้างไทยเผชิญการแข่งขันที่รุนแรงขึ้น โดยเฉพาะการแข่งขันด้านราคาในการเข้าประมูลงาน หรือรับจ้างก่อสร้าง
ผู้รับเหมาก่อสร้างจีนสามารถดำเนินงานก่อสร้างได้โดยมีโครงสร้างต้นทุนที่ต่ำกว่าผู้รับเหมาก่อสร้างไทย จากความเชี่ยวชาญในการดำเนินงานก่อสร้างโครงการขนาดใหญ่ และการใช้วัสดุก่อสร้างที่ผลิตจากจีนที่มีต้นทุนต่ำ เป็นปัจจัยที่ส่งผลให้ผู้รับเหมาก่อสร้างจีนสามารถเข้าประมูลงาน หรือรับงานก่อสร้างได้ในระดับราคาที่ต่ำกว่าผู้รับเหมาก่อสร้างไทยได้มาก จนผู้รับเหมาก่อสร้างไทยไม่สามารถแข่งขันด้านราคาได้ และสูญเสียโอกาสในการสร้างรายได้ใหม่ ๆ
ยังกระทบต่อธุรกิจที่เกี่ยวเนื่องใน Supply chain ภาคก่อสร้างไทย จากการใช้วัสดุก่อสร้างที่ผลิตจากจีนเป็นหลักในหลายกลุ่มสินค้า เช่น เหล็กโครงสร้างสำเร็จรูป, อะลูมิเนียม และกระเบื้อง ซึ่งมีต้นทุนการผลิตที่ต่ำกว่าสินค้าไทย กระทบต่อเนื่องมายังภาคการผลิตสินค้าวัสดุก่อสร้างไทยให้สูญเสียโอกาสในการจัดจำหน่ายวัสดุก่อสร้างสำหรับการดำเนินงานก่อสร้างในประเทศ และกดดันให้อัตราการใช้กำลังการผลิตสินค้าวัสดุก่อสร้างของไทยอยู่ในระดับต่ำอย่างต่อเนื่อง
การปรับตัวของผู้รับเหมาไทย และบทบาทของภาครัฐ เช่น เร่งสร้างขีดความสามารถในการแข่งขัน รับมือการเข้ามาดำเนินงานก่อสร้างของผู้รับเหมาก่อสร้างจีน ด้วยการนำเทคโนโลยีมาใช้ การเปิดโอกาสในการได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีก่อสร้าง ด้วยการขยายพันธมิตรไปสู่การร่วมลงทุนกับผู้รับเหมาก่อสร้างต่างชาติที่มีการพัฒนา และใช้เทคโนโลยีก่อสร้างอย่างรุดหน้า
ภาครัฐต้องสร้างความสมดุลระหว่างการส่งเสริมการลงทุนสำหรับผู้รับเหมาก่อสร้างต่างชาติ และการปกป้องผู้รับเหมาก่อสร้างไทย ที่สำคัญ ภาครัฐจำเป็นต้องเร่งลดข้อจำกัด และส่งเสริมขีดความสามารถในการแข่งขันสำหรับผู้รับเหมาก่อสร้างไทยควบคู่กันไป
