นายวรภัค ธันยาวงศ์ อดีตกรรมการผู้จัดการใหญ่ ธนาคารกรุงไทย (KTB) ซึ่งถูดคาดหมายว่าจะเข้ามารับตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง โพสต์เฟซบุ๊กส่วนตัวแสดงความเป้นห่วงสถานการณ์ค่าเงินบาทที่แข็งค่าหนักสุดในรอบ 4 ปี โดยระบุว่า อยากเห็นธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) แสดงฝีมือตามแนวทางที่เหมาะสม คือ การใช้ “Smoothing Operation” เพราะ แม้ ธปท. จะมีเครื่องมือแทรกแซงตลาดอัตราแลกเปลี่ยน แต่จะต้องทำด้วยความระมัดระวังเพื่อไม่ให้ถูกตีความว่า “บิดเบือนค่าเงิน” ตามกฎ FX Manipulation ของสหรัฐอเมริกา
โดย Smoothing operation คือการที่ธนาคารกลางเข้าไปซื้อ-ขายเงินตราต่างประเทศในตลาดอัตราแลกเปลี่ยนเพื่อลดความผันผวน (volatility) หรือ ชะลอการแข็ง/อ่อนที่รุนแรงเกินไปของค่าเงิน แต่ไม่ใช่การตรึงหรือกดค่าเงินให้ต่ำกว่าระดับที่ควรเป็นจริงตามปัจจัยพื้นฐาน (fundamentals) เป็นการช่วยให้การเคลื่อนไหวของค่าเงินเป็น “เส้นโค้งเรียบ” ไม่กระชากขึ้นลงเกินไป
ลักษณะสำคัญของ Smoothing Operation
1. ช่วงเวลา ใช้ “ระยะสั้น” เป็นหลัก เช่น แทรกแซงเมื่อมีแรงเก็งกำไรหรือกระแสเงินไหลเข้าฉับพลัน
2. ปริมาณ ซื้อ-ขายในปริมาณที่ “จำกัด” เพื่อบรรเทาความผันผวน ไม่ใช่เพื่อเปลี่ยนแนวโน้มระยะยาว
3. เจตนา แสดงให้ชัดว่า “เพื่อเสถียรภาพ” ไม่ใช่ “เพื่อสร้างความได้เปรียบการค้า”
4. ความโปร่งใส บางครั้งธนาคารกลางประกาศตรง ๆ ว่าได้เข้าแทรกแซงเพื่อ “calm the market” เพื่อป้องกันการตีความผิด
หากธนาคารกลางใช้ smoothing operation มักไม่ถูกสหรัฐฯ มองว่าเป็น Currency Manipulation เพราะการแทรกแซงมีขอบเขตจำกัด ไม่ได้มีเป้าหมาย “ลดค่าเงินเพื่อเอื้อการส่งออก” และ สามารถอธิบายได้ว่าเป็น “การดูแลเสถียรภาพระบบการเงิน”
ตรงกันข้าม หากธนาคารกลางซื้อดอลลาร์จำนวนมากต่อเนื่องเป็นปี ๆ เพื่อกดค่าเงินบาทให้อ่อนเกินจริง จะเข้าข่ายผิดเกณฑ์ FX manipulation ของสหรัฐฯ ซึ่ง 3 เกณฑ์หลัก หากประเทศใดเข้า ครบทั้ง 3 เกณฑ์ อาจถูกสหรัฐฯ ระบุว่าเป็น “ผู้บิดเบือนค่าเงิน” (Currency Manipulator) ซึ่งจะนำไปสู่แรงกดดันทางการทูตและการค้า
1. เกินดุลการค้ากับสหรัฐฯ > 20,000 ล้านดอลลาร์/ปี
2. เกินดุลบัญชีเดินสะพัดรวม > 2% ของ GDP
3. การแทรกแซงค่าเงินสุทธิ > 2% ของ GDP ภายใน 12 เดือน
ปัจจุบัน ไทยเคยถูก “จับตา” (Watchlist) แต่ยังไม่เคยถูกขึ้นบัญชี “Manipulator” โดยตรง การแทรกแซงค่าเงินบาทจึงควรทำแบบ “ชั่วคราว-จำกัดวง” และสื่อสารให้ชัดว่าเพื่อรักษาเสถียรภาพ ไม่ใช่เพื่อสร้างความได้เปรียบทางการค้า ทั้งนี้ ประเทศไทยต้องรักษาสมดุลระหว่างการควบคุมค่าเงินเพื่อปกป้องเศรษฐกิจในประเทศ กับการรักษาความสัมพันธ์ทางการค้ากับสหรัฐฯ การแทรกแซงค่าเงินบาทควรมีลักษณะ “smoothing operation” มากกว่าการกดค่าเงินโดยตรง เพื่อเลี่ยงความเสี่ยงถูกสหรัฐฯ เพ่งเล็ง พร้อมเดินหน้าผสาน นโยบายการเงิน การคลัง และการปฏิรูปโครงสร้าง อย่างต่อเนื่อง
