17 กันยายน 2568 สถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้าและการพัฒนา (องค์การมหาชน) หรือ ITD ร่วมประกาศวิสัยทัศน์พร้อมผลักดันประเทศไทยสู่การเป็น “ศูนย์กลางข่าวกรองทางการค้าอาเซียน (ASEAN Trade Intelligence Center)” และเผยแพร่รายงานเชิงลึก Trade Intelligence Report 2025 ระบุถึงโลกการค้าที่กำลังเผชิญกับยุคแห่งความโกลาหลครั้งใหญ่ จากความผันผวนของนโยบายการค้าของชาติมหาอำนาจ โดยรายงานฉบับนี้จัดทำขึ้นเพื่อสร้างประชาคมข่าวกรองทางการค้าที่แข็งแกร่ง และรับมือกับความไม่แน่นอนทางการค้าในระดับโลก
“รายงานฉบับนี้เป็นจุดเริ่มต้นสำคัญในการวางรากฐานเพื่อเชื่อมโยงประชาคมข่าวกรองทางการค้าสู่เครือข่ายเชิงลึกที่แข็งแกร่ง โดยเริ่มต้นจากการแลกเปลี่ยนข้อมูลเชิงลึกในกลุ่มประเทศ CLMVT (กัมพูชา, สปป.ลาว, เมียนมา, เวียดนาม และไทย) เพื่อร่วมกันรับมือกับความท้าทายและขับเคลื่อนเศรษฐกิจการค้าในภูมิภาคให้เติบโตอย่างยั่งยืน” นายสุภกิจ เจริญกุล ผู้อานวยการสถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้า และการพัฒนา
ทั้งนี้ รายงาน Trade Intelligence Report 2025 ได้วิเคราะห์ปัจจัยหลักที่ส่งผลกระทบรุนแรงต่อการค้าโลก และต่อกลุ่มประเทศ CLMVT ได้แก่
1. ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ยืดเยื้อ: การแข่งขันระหว่างประเทศมหาอำนาจนำไปสู่การแบ่งขั้วทางเศรษฐกิจ และความขัดแย้งในภูมิภาคต่างๆ ทำให้เกิดการปรับโครงสร้างห่วงโซ่อุปทานโลกครั้งใหญ่ ทั้งการแยกห่วงโซ่อุปทาน (Decoupling) การลดความเสี่ยง (De-risking) และการย้ายฐานการผลิตไปยังประเทศพันธมิตร (Friend-shoring/Near-shoring) ซึ่งสร้างทั้งความเสี่ยงและโอกาสในการดึงดูดการลงทุนใหม่ๆ
2. นโยบายการค้าที่เน้นการปกป้องและกีดกันเพิ่มขึ้น: การกลับมาของสงครามการค้า รวมถึงมาตรการทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษี (Non-Tariff Measures – NTMs) ที่มีความซับซ้อนหลากหลายมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้เกิดอุปสรรคใหม่ๆ รวมถึงบั่นทอนเสถียรภาพของระบบการค้าพหุภาคี
3. กฎระเบียบด้านสิ่งแวดล้อมที่เข้มงวด: ภายใต้กรอบแนวคิด ESG (Environmental, Social, and Governance) ที่ได้รับความสำคัญเพิ่มขึ้นทั่วโลก ทำให้เกิดมาตรการใหม่ อาทิ มาตรการปรับคาร์บอนก่อนข้ามพรมแดน (CBAM) ของสหภาพยุโรป และกฎระเบียบว่าด้วยสินค้าที่ปลดจากการตัดไม้ทำลายป่า (EUDR) ซึ่งสร้างภาระการปฏิบัติตาม แต่ก็เป็นโอกาสสำหรับผู้ประกอบการที่ปรับตัวได้
4. การพัฒนาและประยุกต์ใช้เทคโนโลยีเกิดใหม่: การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 และการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจดิจิทัล ทำให้เทคโนโลยี อาทิ AI IoT Blockchain มีส่วนเข้ามาพลิกโฉมการผลิตและการค้า ตลอดจนสร้างโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆ มหาศาล โดยเฉพาะในภาคบริการดิจิทัลและการค้าข้ามพรมแดน
5. การเปลี่ยนแปลงภายในประเทศ CLMVT: นอกเหนือจากปัจจัยภายนอก สถานการณ์ภายในของแต่ละประเทศในกลุ่ม CLMVT ก็มีการเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลกระทบต่อศักยภาพทางการแข่งขัน ทั้งโครงสร้างประชากร นโยบายเศรษฐกิจภายในที่ปรับเปลี่ยน และความเสี่ยงด้านเสถียรภาพทางการเมือง
นอกจากนี้ การดำเนินงานเพื่อสร้างประชาคมข่าวกรองทางการค้าของ ITD ยังมุ่งเน้นไปที่ 3 แกนหลัก ประกอบไปด้วย
1. Connect: การสร้างเครือข่ายความร่วมมือที่แข็งแกร่งระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน นักวิชาการ และนักธุรกิจ เพื่อเปิดพื้นที่ให้เกิดการระดมความคิดเห็น การแลกเปลี่ยนประเด็นทางการค้า การสร้างความเข้าใจและสร้างวิสัยทัศน์ร่วมกันในการขับเคลื่อนการค้าอย่างยั่งยืน
2. Share: การแบ่งปันองค์ความรู้ ข้อมูลสถิติ และประสบการณ์ผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น เวิร์กช็อป สัมมนา เพื่อให้ประชาคมข่าวกรองทางการค้าสามารถเรียนรู้จากความสำเร็จและความผิดพลาด
3. Forecast: การวิเคราะห์แนวโน้มและการแจ้งเตือนสถานการณ์การค้าล่วงหน้าผ่านรายงานประจำเดือน เพื่อให้ทุกฝ่ายสามารถรับมือกับโอกาสและความเสี่ยงทางการค้าได้อย่างทันท่วงที
โดยปี 2569 ITD มีแผนที่จะขยายเครือข่ายไปยังกลุ่มประเทศ Maritime Southeast Asia อย่าง อินโดนีเซีย มาเลเซีย สิงคโปร์ ฟิลิปปินส์ เพื่อสร้างประชาคมข่าวกรองทางการค้าอาเซียนที่มีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น โดยมีเป้าหมายให้ประเทศไทยเป็นศูนย์กลางการวิเคราะห์และแลกเปลี่ยนข้อมูลการค้าระดับภูมิภาค
พร้อมตอกย้ำว่าในปีหน้า ASEAN Intelligence Community Center จะเป็นแหล่งข้อมูลที่สดใหม่ ทั้งสถานการณ์ แนวโน้ม และการแจ้งเตือนสำคัญ โดยจะเปลี่ยนรายงานประจำปีให้เป็น Flash Report เพื่อให้สมาชิกในประชาคมข่าวกรองทางการค้ารู้เร็ว ปรับไว ก้าวทันโลก ภายใต้นิยาม “Alert Adaptive Agility”
